Pojęcie pomocy publicznej oraz stosunek przepisów unijnych do jej udzielania przedstawiliśmy w poprzednim wpisie (patrz: Pomoc publiczna w prawie restrukturyzacyjnym – na czym polega i jaki jest stosunek przepisów unijnych do jej udzielania?). Jak już wiemy, w myśl Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, udzielanie jej jest niezgodne z rynkiem wewnętrznym. Dzisiaj, przybliżymy, w jakich sytuacjach dopuszczone jest stosowanie pomocy publicznej.

Wyjątki przyznawania pomocy przez państwa zostały określone w przywołanym wyżej Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Dopuszczalną, czyli zgodną z rynkiem wewnętrznym pomocą jest pomoc o charakterze socjalnym, która przyznawana jest indywidualnym konsumentom, pod warunkiem, że przy jej udzieleniu nie występuje dyskryminacja w związku z pochodzeniem produktu. Dopuszczalna jest także pomoc, która ma na celu naprawienie szkód spowodowanych klęskami żywiołowymi lub innymi sytuacjami nadzwyczajnymi.

Zgodnie z przepisami, uznana za zgodną z rynkiem wewnętrznym może też zostać pomoc, która przeznaczona została na:

  • sprzyjanie rozwojowi gospodarczemu regionów, między innymi tych, w których poziom życia jest nienormalnie niski lub w których występuje poważny stan niedostatecznego zatrudnienia,

  • wspieranie kultury i zachowanie dziedzictwa kulturowego,

  • wspieranie realizacji ważnych projektów stanowiących przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania lub mająca na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce Państwa Członkowskiego,

  • ułatwianie rozwoju niektórych działań gospodarczych lub niektórych regionów gospodarczych, o ile nie zmienia warunków wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem.

Musimy wiedzieć, że Komisja Europejska ma szerokie kompetencje w zakresie udzielania pomocy publicznej. Po pierwsze, może ona wystąpić z wnioskiem do Rady Europejskiej o uznanie za dopuszczalną innej kategorii pomocy i określenia jej decyzją. Po drugie, Komisja Europejska monitoruje udzielanie jej przez państwa członkowskie. To ona rozstrzyga, czy dana pomoc publiczna jest którymś z opisanych wyżej wyjątków.

Ponadto, każde państwo członkowskie ma obowiązek z odpowiednim wyprzedzeniem zgłosić Komisji Europejskiej to, że ma zamiar udzielić pomocy publicznej, czyli tak zwana notyfikacja pomocy. Po takim zgłoszeniu to do Komisji należy decyzja, czy konkretna pomoc publiczna jest dopuszczalna przez unijne prawo, czy nie.

Warto wspomnieć także, że przepisy Traktatu pozostawiają Komisji szeroką swobodę interpretacji. W przedmiocie udzielania pomocy publicznej wydaje ona komunikaty (wytyczne, zasady ramowe), a gdy już je wyda, są one wiążące. Powinniśmy wiedzieć także, że Komisja Europejska nie może odmówić uznania za dopuszczalną pomocy, która spełnia warunki określone w danym komunikacie.

Obecnie obowiązuje kilkanaście takich wytycznych, które określają nam warunki dopuszczalności pomocy publicznej w różnych sytuacjach. Przywołajmy chociażby taki, który określa warunki zastosowania pomocy publicznej, która pobudzać ma rozwój gospodarczy regionów, w których występuje niższy poziom zamożności niż średnia wspólnotowa. Istnieje też wytyczna, która określa te warunki dla przedsiębiorstw zajmujących się realizacją nałożonego na nie wcześniej obowiązku świadczenia społeczeństwu usług po przystępnych cenach, które nie zapewniają usługodawcom należytej rentowności. W Polsce są to na przykład usługi z zakresu gospodarki odpadami komunalnymi. O tym, jakie są zasady i obowiązki przy udzielaniu pomocy publicznej będziemy pisać już w kolejnym wpisie.

Już wkrótce w kolejnym artykule: Zasady i obowiązki towarzyszące udzielaniu pomocy publicznej na restrukturyzację.