Sytuacje, w których pomoc publiczna jest dopuszczalna przybliżyliśmy w poprzednim wpisie (patrz: Udzielanie przez państwo pomocy publicznej w procesie restrukturyzacji – w jakich sytuacjach prawo unijne dopuszcza jej stosowanie?). Należy również wyjaśnić, jakie są zasady i jakie obowiązki, gdy dojść ma do udzielenia przez państwo pomocy publicznej.

Wspomnieliśmy już, że bardzo ważną rolę w procesie udzielenia pomocy publicznej odgrywa Komisja Europejska i wiemy, że istnieje obowiązek notyfikacji pomocy publicznej. Co do zasady, zamiar udzielenia pomocy publicznej przez państwo musi zostać odpowiednio wcześniej zgłoszony. Jednak jak od większości zasad, również i ta ma swoje wyjątki, o których warto także wiedzieć.

Po pierwsze, Komisja Europejska w określonych okolicznościach może rozporządzeniem znieść obowiązek notyfikacji pomocy publicznej (wyłączenia blokowe). Jak należy to rozumieć? Oznacza to, że wówczas każde przedsiębiorstwo (również to, które znajduje się w ciężkiej sytuacji) może otrzymać pomoc publiczną, i to na dowolny cel. Warunkiem jest tutaj wysokość takiej pomocy, która nie może przekroczyć określonej kwoty, a zazwyczaj jest to kwota 200 tysięcy euro w ciągu trzech lat.

Po drugie, w sytuacji, gdy państwo zamierza udzielić pomocy publicznej nie tylko konkretnemu przedsiębiorstwu, a całej większej grupie przedsiębiorstw, wówczas wystarczy, że dokona jednego „zbiorczego” zgłoszenia. W tym celu ustanawia tzw. plan pomocowy, czyli taki akt, w którym określa przeznaczenie i warunki udzielania tej pomocy. W Polsce obowiązuje obecnie kilkadziesiąt programów pomocowych.

Jedną z podstawowych zasad udzielania pomocy publicznej jest zasada „pierwszy i ostatni raz”. Na czym ona polega? Zasada ta ma na celu uniemożliwienie sztucznego „podtrzymywania przedsiębiorstwa przy życiu”. Nie może dojść do sytuacji, że pomoc publiczna jest długoterminowa.

Kolejną zasadą jest obowiązek zastosowania tak zwanych środków wyrównawczych. Co to oznacza? Przedsiębiorstwo powinno odstąpić swoim konkurentom część rynku, na którym działa w zamian za udzielenie mu pomocy publicznej. Warto wiedzieć jednak, że obowiązku takiego nie mają małe i średnie przedsiębiorstwa.

Przypomnijmy, że małym przedsiębiorcą jest przedsiębiorca, który zatrudnia średniorocznie mniej niż 50 pracowników oraz osiąga roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych, który nie może przekroczyć równowartości w złotych 10 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 10 milionów euro.

Średni przedsiębiorca natomiast to taki, który zatrudnia średniorocznie mniej niż 250 pracowników oraz osiąga roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych, który nie może przekroczyć równowartości w złotych 50 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 43 milionów euro.

Pamiętajmy:

  • istnieją wyjątki od obowiązku notyfikowania pomocy publicznej w Komisji Europejskiej,

  • Komisja Europejska rozporządzeniem może znieść obowiązek notyfikacji pomocy publicznej,

  • przeznaczenie i warunki planowanej pomocy publicznej określane są przez państwo w tzw. programie pomocowym,

  • przy udzielaniu pomocy publicznej obowiązuje zasada „pierwszy i ostatni raz”,

  • przedsiębiorstwo, któremu udzielono pomocy publicznej zobowiązane jest do zastosowania tzw. środków wyrównawczych.

Już wkrótce w kolejnym artykule: Postępowanie restrukturyzacyjne – na czym polega przyspieszone postępowanie układowe?