Czy otwierając postępowanie restrukturyzacyjne dłużnik może ubiegać się o zamówienia publiczne?
To dość często zadawane pytanie przez podmioty zainteresowane otwarciem postępowania restrukturyzacyjnego. W szczególności te których głównym źródłem zleceń są zamówienia publiczne. Wielu z nich obawia się, że otwarcie postępowania wykluczy ich z zamówień publicznych. Relacja restrukturyzacja a zamówienia publiczne jest jednak całkiem korzystna dla dłużników.
Udział podmiotu objętego postępowaniem restrukturyzacyjnym w zamówieniu publicznym
W pierwszej kolejności należy powiedzieć, że w zamówieniu publicznym może startować podmiot, który spełnia warunki pozytywne i nie zachodzą wobec niego podstawy do wykluczenia. Dodatkowo sama oferta nie może podlegać odrzuceniu. Odrzucenie oferty wiąże się wadliwością samej oferty a zatem fakt otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego nie jest brany pod uwagę.
W przesłankach obligatoryjnie wykluczających z zamówienia publicznego nie znajdziemy żadnego odwołania do prawa restrukturyzacyjnego. Podmiot w restrukturyzacji może zatem swobodnie, bez obaw o wykluczenie, startować w zamówieniach publicznych a Zamawiający nie ma podstawy do jego wykluczenia. Nie ma zatem żadnej przesłanki obligatoryjnie wykluczającej podmiot w restrukturyzacji z zamówień publicznych.
Jednakże z art. 24 ust. 5 pkt 1) ustawy Prawo zamówień publicznych wynika, że jedynie zatwierdzony przez sąd układ w ramach którego przewidziana jest likwidacja majątku lub likwidacja majątku zarządzona przez sąd są przesłankami do wykluczenia z postępowania o zamówienia publiczne. Staje się tak jednak tylko wtedy gdy zamawiający wyrazi wolę takiego wykluczania w ogłoszeniu o zamówieniu.
Objęcie układem wierzytelności publicznoprawnych a udział w zamówieniach publicznych
Odrębnym problemem jest fakt objęcia układem wierzytelności publicznoprawnych. Co do zasady wierzytelności publicznoprawne wchodzą do układu a w konsekwencji po stronie danego podmiotu istnieją wierzytelności, które nie tylko nie są spłacane ale nawet nie mogą być spłacane w toku postępowania restrukturyzacyjnego.
Jak to się ma do zamówień publicznych? Otóż w prawie zamówień publicznych mamy dwie podstawy do wykluczenia z powodu zaległości publicznoprawnych. Po pierwsze art. 24 ust. 1 pkt 15 stanowi, że wyklucza się wykonawcę, wobec którego wydano prawomocny wyrok sądu lub ostateczną decyzję administracyjną o zaleganiu z uiszczeniem podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, chyba że wykonawca dokonał płatności należnych podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne wraz z odsetkami lub grzywnami lub zawarł wiążące porozumienie w sprawie spłaty tych należności.
Jest to zatem przesłanka wykluczająca obligatoryjnie. Bez względu na wolę zamawiającego wykonawca podlega wykluczeniu. Istotne w tym zakresie jest, że nie podlega dyskusji, że zawarcie układu stanowi „wiążące porozumienie w sprawie spłaty należności publicznoprawnych”.
Zawarcie układu umożliwia udział w zamówieniach publicznych
W konsekwencji, o ile w toku postępowania restrukturyzacyjnego, podmiot który ma zaległości publicznoprawne nie może startować w zamówieniach publicznych (jeżeli wydano prawomocny wyrok lub ostateczną decyzję o zaleganiu). Jednak już zawarcie układu powoduje, że danemu podmiotowi przywrócone jest prawo do startowania w zamówieniach publicznych. Pamiętać jednak należy, że zawarcie układu nie oznacza, że otrzyma on zaświadczenie o niezaleganiu z płatnościami podatków.
Warto również podkreślić, że wiążące porozumienie w sprawie spłaty należności publicznoprawnych to także wszelkie inne odroczenia lub rozłożenia na raty należności publicznoprawnych. Przykładowo układ ratalny z ZUS, czy odroczenie lub rozłożenie na raty zobowiązań podatkowych również pozwalają na start w zamówieniach publicznych. W tym sensie, że nie ma w takim przypadku obligatoryjnego wykluczenia takiego wykonawcy.
Druga przesłanka ma charakter fakultatywny, co oznacza, że zamawiający może, ale nie musi wykluczyć wykonawcy. W konsekwencji zamawiający decyduje, czy będzie wykluczał wykonawców zalegających z należnościami publicznoprawnymi. Jeżeli się na to nie zdecyduje to będzie musiał to zrobić tylko wtedy gdy wydano wobec wykonawcy prawomocny wyrok lub ostateczną decyzję o zaleganiu z należnościami publicznoprawnymi.
Podsumowując należy zauważyć, że co do zasady podmioty w restrukturyzacji mogą startować w przetargach publicznych. Przesłanką wykluczającą może być tylko sytuacja w której zatwierdzony układ przewiduje likwidację majątku lub likwidację majątku zarządził sąd (skrajny przypadek). Przesłanka wykluczająca ma jednak znaczenie tylko wtedy gdy zamawiający się na to zdecyduje.
Po drugie zaległości publicznoprawne stanowią obligatoryjną przeszkodę dla potencjalnego wykonawcy zamówienia publiczne, o ile należność została stwierdzona prawomocnym wyrokiem lub ostateczną decyzją. W pozostałym zakresie decyduje zamawiający, czy podmiot posiadający zaległości publicznoprawne (niestwierdzone prawomocnym wyrokiem lub ostateczną decyzją) będzie w danym postępowaniu wykluczany, czy nie.
Zastanawiasz się jak dokładnie wygląda postępowanie restrukturyzacyjne i jakie są jego rodzaje? Zapraszamy do zapoznania się z naszymi artykułami, np. Rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych, na czym polega przyspieszone postępowanie układowe?, na czym polega postępowanie układowe?, na czym polega postępowanie o zatwierdzenie układu?, na czym polega postępowanie sanacyjne?
